Voorleestips Voortgezet Onderwijs – docenten

Ben je docent in het Voortgezet Onderwijs en wil je aandacht besteden aan (voor)lezen?

De meest eenvoudige manier om leerlingen te enthousiasmeren voor lezen – en dit weten en doen (bijna) alle docenten zeer waarschijnlijk al -is een flinke stapel boeken mee de klas in te nemen, en daaruit je favoriete passages voor te lezen. Leerlingen lezen zelf op deze leeftijd niet graag onvoorbereid voor – een uitzondering daar gelaten. Luisteren naar prachtige passages uit boeken die hen aanspreken, dat doen ze wel graag. Vooral het laatste kwartier op vrijdagmiddag.

Voorbereiding

  • Gebruik boekfragmenten, gedichten of verhalen die je zelf aanspreken. Jouw eigen enthousiasme heeft invloed op je manier van voorlezen.
  • Kies aantrekkelijke fragmenten. Humor en spanning doen het goed evenals stukken met veel dialoog.
  • Ga bewust op zoek naar voorleesmateriaal. Het opbouwen van je repertoire kost tijd. Het is daarom verstandig goed vast te leggen welke bronnen je hebt gebruikt en bij welke gelegenheden je ze hebt ingezet. Dat bespaart volgende keren zoektijd.
  • Ben je (nog) niet zo bekend met geschikt voorleesmateriaal laat je dan voorlichten door collega’s, de mediathecaris of de educatief medewerker van de openbare bibliotheek.
  • Bedenk met welk doel je wilt voorlezen. Is het bedoeld ter ontspanning, ter illustratie (van een bepaalde schrijfstijl bijvoorbeeld) of om te enthousiasmeren? Of misschien ter inleiding of afsluiting van een bepaalde les?
  • Onderschat voorlezen niet: bereid je degelijk voor door het fragment dat je wilt voorlezen eerst zelf te lezen. Zodoende ben je verdacht op moeilijke woorden, ingewikkelde zinnen, lastige namen enz.
  • Neem jezelf op en beoordeel je op zaken als intonatie, tempo, volume en dynamiek. Dit biedt je zicht op mogelijke verbeteringen van je voorlezen.
  • Gedichten vormen een aparte categorie. Hardop voorlezen is onontbeerlijk, je moet laten horen hoe gedichten klinken. Als voorlezer heb je te maken met verschijnselen als ritme, klankovereenkomst en enjambement. Toegankelijke gedichten lezen niet alleen prettig voor, ze zijn ook eenvoudiger om naar te luisteren. Moeilijkere poëzie vraagt om herhalend voorlezen of misschien wel om meelezen.

Uitvoering

  • Bereid je voor door het voor te lezen fragment te lezen.
  • Kader het fragment zo nodig in met een korte inleiding en afsluiting.
  • Blijf tijdens het voorlezen ‘bij jezelf’. Laat stemmetjes achterwege. Voorlezen is geen toneelstuk.
  • Neem een voorleeshouding aan die dynamiek uitstraalt. Staand voorlezen oogt actiever dan zittend achter een bureau.
  • Houd oogcontact met de klas. De leerlingen geven met hun luisterhouding feedback op jouw manier van voorlezen.

 En verder

  • Voorlezen is de beste manier om kennis te maken met een boek.
  • Lees naast fragmenten uit klassiekers ook voor uit recent verschenen materiaal.
  • Maak voorlezen structureel, plan het in, anders komt het er vaak niet van. Maak een voorleesplan bijv. passend bij de literatuurmethode. Het is handig om een overzicht te hebben. Zeker wanneer er nieuwe collega’s bij komen.
  • Voorlezen door leerlingen: laat voorlezen bijv. deel uit maken van de boekbespreking: korte fragmenten die de sfeer en schrijfstijl illustreren.
  • Op www.dichterdraagtvoor.nl leest dichter Ramsey Nasr gedichten voor in videoclips. Op www.dichtvorm.nl worden gedichten voorgelezen bij animatiefilms en op Youtube zijn nog meer initiatieven te vinden. En in de boekwinkel zijn meer en meer luisterboeken te verkrijgen.

Boekentips

Geschikte en aansprekende boeken zijn op diverse websites te vinden:

Voor leerlingen:

Voor leerlingen en docenten:

Projecten

Voor brugklassers is er een speciale voorleeswedstrijd: Read2me. Voor vmbo-leerlingen bestaat sinds 2010 het leesbevorderingsproject De Weddenschap, waarbij drie BN’ers leerlingen uitdagen om net als zij drie boeken in een half jaar te lezen.